Akcje spółek

Rynek papierów wartościowych dzieli się na pierwotny i wtórny. Z rynkiem pierwotnym mamy do czynienia, gdy nabywamy papiery wartościowe bezpośrednio od emitenta (np. poprzez publiczne subskrypcje - zapisy w biurach maklerskich), czyli spółki, która w ten sposób chce pozyskać nowy kapitał. Jeżeli odsprzedajemy na giełdzie walory nabyte na rynku pierwotnym, mamy już do czynienia z rynkiem wtórnym.

Nieraz słyszymy, że na giełdzie rządzą właśnie niedźwiedzie albo że mamy rynek byka. W ten sposób określa się panujący na giełdzie trend - niedźwiedzie to trend spadkowy, a byki to trend wzrostowy. Tytuły nagłówków artykułów Pulsu Biznesu to np. Dow Jones potwierdza niedźwiedzi wzór, GPW znów pod kontrolą niedźwiedzi czy Nie najlepszy czas dla byków i Byki wzięły się za zakupy.

Kurs akcji to jej cena. Kursy akcji sprawdzamy w tabeli notowań, które są powszechnie dostępne w internecie. Przykładowo, po sesji z dnia 30. września kurs akcji TVN wynosił 14,34 zł, a kurs akcji PKO BP 32,90 zł.

Kapitalizacja spółki giełdowej to wartość wszystkich jej akcji według ostatniego kursu giełdowego. Przykładowo kapitalizacja spółki KGHM wynosi około 26 200 000 000 zł, a spółki Bakalland 63 420 000 (dane ze strony Bankier.pl).

Blue chipy to spółki o największej kapitalizacji i największej wartości obrotu na giełdzie. Są to spółki o strategicznym znaczeniu dla poszczególnych sektorów lub całej gospodarki i najczęściej wchodzą w skład podstawowych indeksów giełdowych (jak w Polsce WIG20). W przypadku giełdy warszawskiej do takich spółek można zaliczyć spółki z WIG20, takie jak KGHM, TPSA, PKN Orlen czy Pekao SA. Wszystkie te spółki mają bardzo dużą kapitalizację, dużą płynność i wchodzą w skład indeksu WIG20. Pojęcie blue chips wywodzi się z kasyna, w którym oznacza żetony o najwyższej wartości.

Po zakończeniu roku obrotowego w spółce odbywa się walne zgromadzenie akcjonariuszy, które może podzielić zysk, jeśli takowy został przez spółkę wypracowany. Dywidenda to część zysku, która przeznaczona jest do wypłaty akcjonariuszom. W Polsce stosunkowo niewiele spółek płaci dywidendy. Są to m.in. KGHM, TPSA, Bank Handlowy, GPW i PKO BP. Dywidenda jest wypłacana od każdej posiadanej akcji.

Free float to rozwodniona liczba akcji, wskaźnik, który określa procent akcji w wolnym obrocie. Jest to stosunek liczby akcji posiadanych przez drobnych akcjonariuszy do ogólnej liczby akcji. Drobny akcjonariusz to taki, który posiada nie więcej niż 5% ogólnej liczby akcji. Przykładowo, dla spółki Monnari free float wynosi obecnie 41,23%, a dla spółki Sphinx 55,20%. Wskaźnik free float podlega ciągłej zmianie.

Z pojęciem free float jest ściśle związana płynność. Z reguły im wyższy free float, tym wyższa płynność danego papieru. Płynny papier to taki, gdzie możliwa jest sprzedaż dużego pakietu akcji w krótkim czasie. Jest to pojęcie dość subiektywne, ale możemy uznać, że płynny papier to taki, na którym są duże obroty.

Spółka, której akcje mają wysoką cenę nominalną, jest zwykle mniej płynna. Split polega na zmniejszeniu wartości nominalnej akcji i jednocześnie zwiększeniu ich liczby. Przykładowo spółka przed wymianą miała 1 milion akcji o wartości 10PLN każda, po wymianie akcji w stosunku 1:5 posiada 5 milionów akcji o wartości nominalnej 2PLN każda. Oczywiście, kapitał akcyjny spółki pozostaje bez zmian i w obydwu przypadkach wynosi 10 milionów złotych. Przykładowo, spółka Chemoserwis przeprowadziła w 2009r. split swoich akcji w stosunku 1:5. Pierwszy split akcji notowanych na GPW przeprowadził Mostostal-Export w 1993r.

Prawa poboru dotyczą nowej emisji. Spółki akcyjne najczęściej emitują nowe akcje, żeby zdobyć środki na sfinansowanie nowych inwestycji lub dla poprawienia sytuacji finansowej. Emisja taka może być skierowana do dotychczasowych akcjonariuszy lub do konkretnego inwestora. W pierwszym przypadku jest to emisja obejmowana w drodze realizacji prawa poboru. Każdej dotychczasowej akcji przypisane jest jedno prawo poboru. Przykładowo, we wrześniu 2011r. emisję nowych akcji zapowiedział Cersanit, aby polepszyć swoją sytuację finansową. Firma ma długi i słabe wyniki finansowe. Inwestorom za każde 2 dotychczas posiadane akcje ma przysługiwać prawo do objęcia 1 akcji nowej emisji. Prawa poboru są również przedmiotem obrotu na giełdzie.

Informacja poufna to informacja dot. spółki lub papieru wartościowego, która nie została przekazana do publicznej wiadomości, a która po ujawnieniu mogłaby w istotny sposób wpłynąć na cenę papieru wartościowego.

Manipulowanie kursem jest to sztuczne zawyżanie lub zaniżanie kursu w celu osiągnięcia jakiegoś celu, np. przejęcia spółki czy osiągnięcia zysku. Na polskiej giełdzie dość często zdarzają się sytuacje, że kurs akcji jakiejś spółki zaczyna gwałtownie rosnąć lub spadać bez wyraźnych powodów. Sytuacja wyjaśnia się po kilku lub kilkunastu dniach, gdy spółka przekazuje oficjalnie ważną informację, która wcześniej została prawdopodobnie wykorzystana przez pewną grupę "wtajemniczonych" inwestorów i przełożyła się na silną zmianę kursu.

Krótka sprzedaż to strategia, która pozwala zarabiać na spadku cen akcji. Polega ona na pożyczeniu papierów wartościowych od biura maklerskiego. Papiery wartościowe sprzedajemy i po jakimś czasie (gdy ich kurs spadnie) odkupujemy po niższej cenie. Nasz zysk to różnica między kursami w chwili pożyczenia i odkupienia.

Transakcje pakietowe dotyczą dużych pakietów akcji. Regulacje giełdowe określają, jak duży musi być to pakiet i jaka może być cena transakcji pakietowej. Transakcje pakietowe są zwykle ustalane wcześniej pomiędzy stronami, a na giełdzie następuje jedynie formalne zawarcie transakcji. W odróżnieniu od zwykłych transakcji giełdowych oferta kupna czy sprzedaży nie jest widziana przez wszystkich uczestników rynku, ale jedynie przez jedno biuro maklerskie, do którego została skierowana. Transakcje pakietowe różnią się też od zwykłych dowolną datą rozliczenia, ustalaną przez strony.

Normalnie, gdybyśmy chcieli nabyć bardzo duży pakiet akcji musielibyśmy złożyć w sumie kilkadziesiąt lub kilkaset zleceń w trakcie jednej lub kilku sesji giełdowych. Niestety, jest to żmudne i czasochłonne, a efektem byłby prawdopodobnie znaczny wzrost kursu akcji, a co za tym idzie kosztów.

Płynność papierów wartościowych, które mają małe obroty lub nie dochodzi na nich do żadnej transakcji, może być poprawiana przez animatorów poprzez składanie odpowiednich zleceń kupna i sprzedaży. Animatorami są biura maklerskie.

Są dwa rodzaje animatorów: animator rynku i animator emitenta. Animator rynku podpisuje umowę o podtrzymywanie płynności z Giełdą, natomiast animator emitenta z daną spółką-emitentem.

Prospekt emisyjny to dokument, który musi sporządzić spółka przed wejściem na giełdę. Prospekt zawiera szczegółowe informacje na temat emitenta, jego sytuacji finansowej i prawnej, wykorzystania środków z emisji, planów inwestycyjnych, sytuacji w branży, itp. Prospekt musi być również sporządzony, gdy spółka chce wyemitować nową serię akcji. Prospekty emisyjne spółek są dostępne w internecie.

Wezwanie to procedura, która zabezpiecza akcjonariuszy przed sytuacją, w której kontrolę nad spółką w sposób nagły przejmuje jeden inwestor lub grupa inwestorów. Wezwanie służy więc ochronie interesów akcjonariuszy mniejszościowych. W praktyce wygląda to tak, że wzywający informuje publicznie o swoich zamiarach i poprzez jedno biuro maklerskie skupuje akcje po określonej cenie. Cena w wezwaniu nie może być mniejsza od średniej ceny z ostatnich 6 miesięcy na giełdzie ani od najwyższej ceny, jaką zapłacił wzywający w ciągu ostatnich 12 miesięcy.

Fuzja to operacja połączenia dwóch spółek w jeden nowy podmiot. Przejęcie to operacja wykupienia przez spółkę (przejmującą) akcji innej spółki (przejmowanej) i najczęściej po jej likwidacji włączenie we własne struktury majątku przejmowanej spółki.